Cerkiew w Smolniku 

Pierwotnie była to cerkiew grekokatolicka p.w. Św. Michała Archanioła. Świątynia ta należy do najstarszych i najpiękniejszych zabytków architektury sakralnej w Bieszczadach.

Jest to budowla trójdzielna o konstrukcji zrębowej, której każda z trzech części zwieńczona jest dachem namiotowym z załomem. Napis wycięty w nadprożu nad wejściem do świątyni głosi, że została wzniesiona w 1791 r.

W 1939 r. Smolnik znalazł się pod okupacją sowiecką, a po wojnie w granicach ZSRR. W 1951 r. – w wyniku regulacji granic – powrócił do Polski, ale bez mieszkańców, których przesiedlono. Po 1951 r. grunty i zabudowania wsi przekazano państwowemu gospodarstwu rolnemu. Stopniowo rozebrano całą zabudowę, oprócz świątyni, w której okresowo przechowywano siano. W 1956 r. świątynię umieszczono w wykazie zabytkowych cerkwi, a w 1969 r. – wpisano do rejestru zabytków, dzięki czemu możliwe było przeprowadzenie w latach 1969–1970 remontu ze środków państwowych. W ciągu wielu lat pozostawania bez opieki świątynia była niejednokrotnie dewastowana.

Nowych opiekunów zyskała dopiero w 1973 r., kiedy przekazano ją parafii rzymskokatolickiej w Lutowiskach. W 1974 r. została konsekrowana na filialny kościół obrządku łacińskiego p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny parafii Lutowiska. W latach 2004–2007 parafia przeprowadziła gruntowny remont świątyni, w czasie którego między innymi podniesiono i wypoziomowano podmurówkę, wymieniono gont i naprawiono elementy więźby dachowej.  W 2009 r. przeprowadzono konserwację polichromii, znajdujących się we wnętrzu świątyni. Obecnie cerkiew wpisana jest na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

 

Cerkiew w Żłobku

Cerkiew położona jest tuż przy szosie. Poprzednia wzmiankowana była już w roku 1782, jednak nie stała w tym samym miejscu co obecna - jak to się zazwyczaj dzieje (nowa budowana jest na miejscu poprzedniej), ale usytuowana była ok. 300m dalej w kierunku wschodnim w widłach potoczków. Obecnie w tamtym miejscu stoi żeliwny krzyż z 1914 roku.

Stojąca do dziś cerkiew w Żłobku zbudowana została w roku 1830. Jest to budowla drewniana, obita gontem, orientowana, dwudzielna o konstrukcji zrębowej. Stylem nawiązuje do świątyń budowanych za rządów austriackich, czyli o wyraźnie latynizującej architekturze (tego typu wpływy można spotkać również w cerkwiach w pobliskim Rabem oraz Czarnej), co było wynikiem oszczędności - budowa cerkwi finansowana była przez państwo.

Poszczególne części na planie prostokąta, nawa szersza z przedsionkiem od strony wschodniej, prezbiterium z zakrystią od północy. Dachy w całości kryte gontem, dwuspadowe. Wewnątrz współczesne wyposażenie, część dawnego znajduje się w muzeum w Łańcucie. Zobaczyć tu można ciekawy feretron z kopia obrazu MB Częstochowskiej oraz figurami św. Wojciecha i św. Stanisława. Chór muzyczny nadwieszony.

Od roku 1951 cerkiew stała opuszczona, wkrótce zamieniono ją w magazyn szyszek - funkcję tę pełniła aż do roku 1976.

W latach 1977-1979 przejęta przez Kościół, od tego czasu pełni funkcję filialnego kościoła rzymskokatolickiego pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy (parafia w Czarnej).

Obok cerkwi dzwonnica drewniana, słupowa oraz dawny cmentarz cerkiewny, nie był on jednak używany do celów grzebalnych. Naprzeciwko cerkwi stoi krzyż przydrożny z XIXw.

 

Źródło:

https://www.lutowiska.pl/

http://www.twojebieszczady.net/